Οι "φυλακισμένοι-φαντάσματα" της Ρωσίας: Η έρευνα που οδήγησε στον θάνατο Ουκρανής δημοσιογράφου
Πέμπτη, 01/05/2025 - 15:12Η σορός της Ουκρανής δημοσιογράφου Βικτόρια Ροσίνα (Viktoriia Roshchyna) επαναπατρίστηκε τον Φεβρουάριο του 2025, τέσσερις μήνες μετά την ανακοίνωση του θανάτου της. Η δημοσιογράφος αιχμαλωτίστηκε ενώ ερευνούσε Ουκρανούς πολίτες που φυλακίζονταν παράνομα στην περιοχή της Ζαπορίζια, ενώ η ίδια κρατήθηκε σε απομόνωση για πάνω από ένα χρόνο στα κατεχόμενα εδάφη και σε ρωσική φυλακή. Το Forbidden Stories παρακολούθησε το ταξίδι της, αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για τους τελευταίους μήνες της αιχμαλωσίας της και τις συνθήκες του θανάτου της.
Οι αποκαλύψεις μας
Η σορός της Βικτόρια Ροσίνα επαναπατρίστηκε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2025. Έφερε τα σημάδια των βασανιστηρίων. Αρκετά όργανά της έλειπαν. Δύο από τις πηγές της στα κατεχόμενα εδάφη, καθώς και ο αρχισυντάκτης της, επιβεβαίωσαν στο Forbidden Stories ότι η δημοσιογράφος είχε πράγματι ταξιδέψει στη Ζαπορίζια για να ερευνήσει τα βασανιστήρια πολιτών σε άτυπα κέντρα κράτησης. Η Βικτόρια είχε αρχίσει να μαθαίνει τα ονόματα των υπευθύνων για αυτή τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια, μεταξύ των οποίων και πράκτορες της FSB, της υπηρεσίας εσωτερικής ασφαλείας της Ρωσίας.
Φορτηγά ξεφορτώνουν πτώματα κατά εκατοντάδες. Συνολικά 757, αποσταλμένα σε διάφορα νεκροτομεία της Ουκρανίας για νεκροψία. Στο νεκροτομείο της Βίννιτσα, μιας πόλης στο κεντροδυτικό τμήμα της χώρας, οι ερευνητές εξετάζουν προσεκτικά δεκάδες σορούς την Τρίτη, 25 Φεβρουαρίου 2025. Η τελευταία είναι τυλιγμένη σε έναν λευκό σάκο. Στην επιφάνειά του, μια χειρόγραφη επιγραφή: «NM SPAS 757». Το ακρωνύμιο είναι κωδικός στα ρωσικά: «Άγνωστος άνδρας, εκτεταμένες αλλοιώσεις στις στεφανιαίες αρτηρίες, σορός αριθμός 757». Οι πράκτορες ανοίγουν το φερμουάρ και ανακαλύπτουν έναν ακόμη μαύρο σάκο.
Μέσα, το πτώμα μιας νεαρής γυναίκας σε φρικτή κατάσταση. Ωστόσο, οι ερευνητές κατάφεραν να διακρίνουν μια μικρή ετικέτα που ήταν κολλημένη στη δεξιά κνήμη, η οποία έγραφε: "Roshchyna, V.V.".
Μετά από μήνες αβεβαιότητας για την οικογένειά της - και κωλυσιεργία από τους Ρώσους - τα λείψανα της Βικτόρια Ροσίνα, μιας Ουκρανής δημοσιογράφου, επιστράφηκαν.
Τελικά, δεν ήταν τυχαίο ότι την έστειλαν πίσω ανάμεσα στα πτώματα των σκληροτράχηλων στρατιωτών που είχαν πέσει στο μέτωπο. Με την αποφασιστικότητά της να καταγράψει τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στα κατεχόμενα εδάφη, η Βικτόρια ήταν ένα λάφυρο πολέμου για τη Ρωσία.
Ο επαναπατρισμός της σορού της Βικτόρια σηματοδοτεί το τέλος μιας μακράς αναμονής και διαψεύδει τις ελπίδες των συγγενών της μοναδικής Ουκρανής δημοσιογράφου που έχει πεθάνει μέχρι σήμερα σε ρωσική φυλακή. Εξαφανίστηκε το καλοκαίρι του 2023, ερευνώντας Ουκρανούς πολίτες που φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν από τη Ρωσία στην περιοχή Ζαπορίζια της κατεχόμενης ζώνης. Έπειτα από περισσότερους από δώδεκα μήνες μεταγωγών μεταξύ τουλάχιστον δύο άτυπων κέντρων κράτησης και μιας ρωσικής φυλακής, ο θάνατός της ενόσω βρισκόταν σε αιχμαλωσία ανακοινώθηκε από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας τον Οκτώβριο του 2024.
Σε επιστολή τους προς το Forbidden Stories, οι ουκρανικές εισαγγελικές αρχές επιβεβαίωσαν τον επαναπατρισμό της σορού της Βικτόρια Ροσίνα, επικαλούμενες 99,999% ταύτιση DNA με "συγγενείς" της δημοσιογράφου. Ο Γιούρι Μπελούσοφ, επικεφαλής της μονάδας εγκλημάτων πολέμου της ουκρανικής Γενικής Εισαγγελίας, αναφέρει ότι οι αρχικές ιατροδικαστικές αναλύσεις δείχνουν "πολυάριθμα σημάδια βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης στο σώμα της, συμπεριλαμβανομένων εκδορών και αιμορραγιών σε διάφορα σημεία, ένα σπασμένο πλευρό, τραύματα στον αυχένα και πιθανά ίχνη ηλεκτροσόκ στα πόδια".
Ο Μπελούσοφ προσθέτει ότι το πτώμα έφερε "σημάδια αυτοψίας που διενεργήθηκε πριν από την επιστροφή του στην Ουκρανία" και την απουσία ορισμένων οργάνων - μια αφαίρεση που πιθανώς έγινε για να συγκαλυφθεί η αιτία θανάτου. Αυτό θα μπορούσε να προσμετρηθεί ως πρόσθετο έγκλημα πολέμου.
Όταν επικοινώνησαν με τον πατέρα της Βικτόρια και τον δικηγόρο του, δήλωσαν ότι δεν αναγνώρισαν την αρχική έκθεση πραγματογνωμοσύνης και ανέμεναν νέα ιατροδικαστική ανάλυση.
Η ανακοίνωση του θανάτου του δημοσιογράφου σηματοδότησε την αφετηρία της έρευνας. Η ομάδα Forbidden Stories ξεκίνησε την έρευνα τον Οκτώβριο του 2024 και ταξίδεψε δύο φορές στην Ουκρανία. Για τρεις μήνες, 45 δημοσιογράφοι από 13 μέσα ενημέρωσης συνεργάστηκαν για να ανασυνθέσουν το ταξίδι της Ουκρανής δημοσιογράφου στην κατεχόμενη Ουκρανία και τη Ρωσία. Η κοινοπραξία με επικεφαλής το Forbidden Stories, αποστολή της οποίας είναι να συνεχίσει το έργο δημοσιογράφων που έχουν σκοτωθεί, φυλακιστεί ή απειληθεί, συνέχισε επίσης την έρευνα της Βικτόρια για τους "κρατούμενους-φάντασμα", τους 16.000 έως 20.000 Ουκρανούς πολίτες που έχουν παγιδευτεί σε ένα αδιαφανές σύστημα. Πρόκειται για τα άτυπα κέντρα κράτησης που διαχειρίζεται η Ρωσία.
"Η Βικτόρια ήταν η μόνη δημοσιογράφος που κάλυπτε τα κατεχόμενα εδάφη. Για εκείνη ήταν μια αποστολή", λέει η Σέβγκιλ Μουσαϊέβα, συντάκτριά της στην Ukrainska Pravda. "Ήταν η γέφυρα μεταξύ της Ουκρανίας και αυτών των εδαφών και μοιραζόταν κρίσιμες πληροφορίες για τη ζωή εκεί. Μετά την εξαφάνισή της, δεν υπήρχε πλέον κάλυψη για το τι συνέβαινε εκεί".
Η Βικτόρια ήθελε να πει στον κόσμο για την τύχη αυτών των πολιτών που αιχμαλωτίστηκαν στην κατεχόμενη ζώνη. Κατέληξε να γίνει μια από αυτούς.
Μια επικίνδυνη αποστολή
Η εξαφάνιση της Βικτόρια Ροσίνα μπορεί να ειπωθεί μόνο αποσπασματικά. Αποσπάσματα συναρμολογημένα από λόγια που ειπώθηκαν μέσα στους τοίχους μιας φυλακής, θολές αναμνήσεις ανώνυμων μαρτύρων και την αναζήτηση ενός απαρηγόρητου πατέρα.
Η ιστορία της ξεκινά στην καρδιά των βιομηχανικών πεδιάδων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας. Πιο συγκεκριμένα, στην περιοχή Ζαπορίζια. Σχεδόν 27.183 τετραγωνικά χιλιόμετρα απλώνονται μεταξύ της λεκάνης της Αζοφικής Θάλασσας και του ποταμού Δνείπερου. Από το 2022, τα δύο τρίτα αυτής της περιοχής έχουν προσαρτηθεί παράνομα από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Παραμορφωμένη από τρία χρόνια πολέμου και μια σχεδόν ακίνητη γραμμή μετώπου, αυτή η κατεχόμενη ζώνη είναι πλέον μια μαύρη τρύπα. Ένα μέρος από το οποίο δεν διαφεύγει σχεδόν καμία πληροφορία.
Η Βίκα-όπως την αποκαλούσαν οι συνάδελφοι και η οικογένειά της- γεννήθηκε το 1996 στην ομώνυμη πρωτεύουσα της περιοχής Ζαπορίζια, σχεδόν πέντε χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Σε ένα από τα πρώτα της ρεπορτάζ, πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή, η Βίκα κάλυψε μια μεγάλη ποινική υπόθεση στην παραθαλάσσια πόλη Μπερντιάνσκ. "Φαινόταν να έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη συγγένεια με αυτά τα εδάφη, τα οποία σήμερα είναι υπό κατοχή", εκμυστηρεύεται η Σέβγκιλ Μουσαϊέβα, συντάκτριά της στην Ukrainska Pravda.
Μια προσκόλληση, ακόμη και μια στοργή που την οδηγεί να επιστρέψει μετά τη ρωσική προσάρτηση. Μεταξύ Φεβρουαρίου 2022 και Ιουλίου 2023, πήγε "τουλάχιστον τέσσερις φορές στις κατεχόμενες ζώνες", σύμφωνα με την Μουσαϊέβα. Τον Μάρτιο του 2022, κατά τη διάρκεια μιας από αυτές τις αποστολές, η Βικτόρια συνελήφθη από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και κρατήθηκε για μια εβδομάδα στο Μπερντιάνσκ.
Όταν αφέθηκε ελεύθερη, οι εκδότες, οι συνάδελφοι και η οικογένειά της την παρακάλεσαν να μην επιστρέψει. Εκείνη δεν τους άκουσε. Τον Ιούλιο του 2023, η 26χρονη Βίκα, προετοιμάζει ένα νέο ταξίδι στην περιοχή Ζαπορίζια, η οποία πλήττεται από τον πόλεμο εδώ και ενάμιση χρόνο. Το σχέδιό της είναι ξεκάθαρο. "Συζητήσαμε για τα μέρη όπου βασανίζονται Ουκρανοί και μου εξήγησε πώς οραματίζεται την έρευνα", θυμάται η Μουσαϊέβα. "Ήθελε να εντοπίσει αυτά τα μέρη και όλους τους ανθρώπους που εμπλέκονται".
Στην κατεχόμενη ζώνη
Δύο μάρτυρες που εντοπίστηκαν από την κοινοπραξία την συνάντησαν κατά τη διάρκεια της έρευνάς τους σε διάφορες πόλεις της περιοχής Ζαπορίζια. Ένας από αυτούς μάλιστα , την είδε δύο φορές το 2023. Θυμάται τη νευρικότητά της. "Ήταν κλειστή και δεν έλεγε πολλά. Δεν ξέρω τι φοβόταν. Ίσως να την κατέγραφαν κάμερες ή κάτι τέτοιο", θυμάται ο Μίκολα, το όνομα του οποίου έχει αλλάξει επειδή εξακολουθεί να ζει σε κατεχόμενο έδαφος.
Ο Μίκολα την οδήγησε με το αυτοκίνητό του στο Μπερντιάνσκ. Εκεί, η Βίκα πήγε σε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο, όπου πίστευε ότι συνεδρίαζαν πράκτορες της FSB (Ρωσική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας). Αργότερα, όταν θέλησε να επιστρέψει στην περιοχή, έστειλε μήνυμα στον Μίκολα ζητώντας τουάλλη μια χάρη: να την μεταφέρει στο Ενερχοντάρ, μια πόλη υπό τον έλεγχο των δυνάμεων κατοχής, πάνω από 200 χιλιόμετρα βόρεια της ακτής. Αυτή τη φορά, εκείνος αρνήθηκε, εξηγώντας ότι το ταξίδι θα ήταν πολύ επικίνδυνο χωρίς ρωσικό διαβατήριο.
Σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο Forbidden Stories, η 59χρονη Όλγα δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για την έρευνα της Βίκα. Με καταγωγή από μια μικρή πόλη στις όχθες της Αζοφικής Θάλασσας, μας διαβεβαιώνει ότι η δημοσιογράφος είχε αρχίσει να καταρτίζει μια λίστα με Ρώσους αξιωματούχους. "Μου μίλησε για την αιχμαλωσία της και μου έκανε ένα σωρό ερωτήσεις. Συνειδητοποίησα ότι είχε πολλές πληροφορίες και τη δική της βάση δεδομένων για τους πράκτορες της FSB", αποκαλύπτει η γυναίκα που θέλησε να κατονομαστεί μόνο με το μικρό της όνομα.
Η Όλγα συνάντησε τη Βίκα για πρώτη φορά το 2019. Μετά την εισβολή και με κίνδυνο της ζωής της, άρχισε να της στέλνει φωτογραφίες από τα κατεχόμενα εδάφη. Τελικά συναντήθηκαν το καλοκαίρι του 2022, στο σταθμό λεωφορείων του Μπερντιάνσκ. Σχεδίαζαν να ξανασυναντηθούν τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, αλλά η Βίκα έπρεπε να φύγει βιαστικά από την κατεχόμενη ζώνη για λόγους ασφαλείας.
Παρά το χαμένο ραντεβού, διατήρησαν επαφή καθ' όλη τη διάρκεια του 2023. Εκείνο το καλοκαίρι, η Βίκα της έστειλε ένα μήνυμα ζητώντας της να τη βοηθήσει να βρει επαφές στα ελεγχόμενα από τη Ρωσία εδάφη.
Στα τέλη Ιουλίου, η Βίκα θέτει σε εφαρμογή το σχέδιό της. Από το Κίεβο, ταξιδεύει με μικρό λεωφορείο στην Πολωνία - όπου το τηλέφωνό της χτυπάει λίγο μετά τις 2 το μεσημέρι. Την επόμενη μέρα, στις 26 Ιουλίου, περνάει στη Ρωσία στο σημείο ελέγχου Ludonka, σύμφωνα με τα αρχεία του συνοριακού σταθμού που συμβουλεύτηκε το Forbidden Stories.
Από εκεί και πέρα, οι κινήσεις της γίνονται όλο και πιο δύσκολες να παρακολουθηθούν. Η δημοσιογράφος πιθανότατα διέσχισε τη Ρωσία προς τα νότια, κατευθυνόμενη προς τα κατεχόμενα εδάφη. Στα έγγραφα που κατέθεσε στα σύνορα, αναφέρει ως τελικό προορισμό της τη Μελιτόπολη. Αλλά η δημοσιογράφος πήγε πρώτα στο Ενερχοντάρ μέσω της Μαριούπολης, σύμφωνα με βίντεο που δημοσίευσαν τον Μάρτιο οι ουκρανικές εφημερίδες Slidstvo Info, Suspilne και Graty, σε συνεργασία με την RSF.
Στις αρχές Αυγούστου, η Βίκα έστειλε στον Μίκολα άλλο ένα μήνυμα, στο οποίο του έλεγε ότι θα επιστρέψει στο Μπερντιάνσκ δύο εβδομάδες αργότερα.
Ωστόσο, δεν επέστρεψε ποτέ.
Στις 12 Αυγούστου, οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν την εξαφάνιση της δημοσιογράφου. Τον επόμενο μήνα, η οικογένειά της υπέβαλε επίσημη αναφορά στην αστυνομία και στο γραφείο του διαμεσολαβητή. Οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να ερευνούν, αλλά η Βίκα είχε εξαφανιστεί.
Εξαφανίστηκε χωρίς ίχνος
Η Βίκα δεν εντοπίστηκε μέχρι τον Απρίλιο του 2024, οκτώ μήνες αργότερα. Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας που εστάλη στον πατέρα της, η δημοσιογράφος κρατήθηκε στη Ρωσία.
Οι πληροφορίες σχετικά με την τύχη της μετά το τελευταίο της μήνυμα, τον Αύγουστο του 2023, είναι αποσπασματικές και μάλιστα αντιφατικές. Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν την παρουσία της στο Ενερχοντάρ, μια μικρή στρατηγική πόλη γνωστή για τον πυρηνικό σταθμό της. "Η Βίκα είχε προγραμματίσει να γράψει για τα ρωσικά κέντρα βασανιστηρίων", λέει η Όλγα. Φαίνεται όμως ότι την σταμάτησαν γρήγορα.
Σύμφωνα με την επίσημη δήλωση ενός συγκρατούμενου της, με τον οποίο αργότερα φυλακίστηκε στο Ταγκανρόγκ, η Βίκα εντοπίστηκε από drone στο Ενερχοντάρ, αφού άφησε το σακίδιό της στο διαμέρισμα που είχε νοικιάσει. Είπε σε αυτόν τον σύντροφο της ατυχίας ότι κρατήθηκε για "αρκετές ημέρες" στο αστυνομικό τμήμα του Ενερχοντάρ, το οποίο φημολογείται ότι οργανώνει την "ταξινόμηση" των Ουκρανών πολιτών που είναι ύποπτοι για αντίσταση στη ρωσική κατοχή.
Το Forbidden Stories δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει τις λεπτομέρειες της σύλληψης της Βίκα. Επικοινωνήσαμε με τον συγκρατούμενό της, αλλά δεν θέλησε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας. Ο πρώην δήμαρχος του Ενερχοντάρ, Ντμίτρι Ορλόφ, ο οποίος σήμερα ζει στην εξορία, εξήγησε στην κοινοπραξία ότι είναι πιο πιθανό η δημοσιογράφος να εντοπίστηκε από "κάμερες παρακολούθησης βίντεο" που χειρίζονται οι Ρώσοι παρά από drone. Αλλά δεν είχε καμία οριστική απόδειξη.
Ένα πράγμα είναι σίγουρο: Η Βικτόρια μεταφέρθηκε από το Ενερχοντάρ στη Μελιτόπολη, την πόλη που η Ρωσία διεκδικεί ως περιφερειακή πρωτεύουσά της από την προσάρτηση. Δύο μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων δείχνουν ότι η Βίκα στάλθηκε σε ένα από τα κέντρα κράτησης και βασανιστηρίων της Μελιτόπολης, γνωστότερα ως "γκαράζ".
Τα "γκαράζ" που βρίσκονται σε μια βιομηχανική ζώνη, κάτω από μια γέφυρα που συνδέει το ιστορικό κέντρο με το σύγχρονο τμήμα της πόλης, είναι διαβόητα για την απάνθρωπη μεταχείριση που επιφυλάσσουν στους παράνομα κρατούμενους. Ένας συγγενής ενός ομήρου εξηγεί ότι οι περισσότεροι ντόπιοι γνωρίζουν κάποιον που βασανίστηκε σε αυτά τα γκαράζ. "Μπορείς να ακούσεις τις κραυγές των ανδρών και των γυναικών", λέει.
Ο Γεβγκένι Μάρκεβιτς είναι ένας αιχμάλωτος πολέμου που συνάντησε τη Βικτόρια κατά τη διάρκεια της κράτησής της, αφού η δημοσιογράφος είχε περάσει από τα "γκαράζ". "Τη μαστίγωσαν και τη βασάνισαν, όπως όλους τους άλλους στη Μελιτόπολη", υποθέτει, εκτιμώντας ότι πιθανότατα υποβλήθηκε και σε καταναγκαστική εργασία κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας της.
Στην κατάθεσή της στις ουκρανικές αρχές, μια πρώην συγκρατούμενη της Βίκα επιβεβαίωσε ότι είχε δει σημάδια στα χέρια της δημοσιογράφου που φαινόταν να έχουν προκληθεί από μαχαιριές, καθώς και άλλα τραύματα.
Η Μελιτόπολη ήταν απλώς ένας ενδιάμεσος σταθμός για τη Βίκα που είχε παγιδευτεί στο ρωσικό σωφρονιστικό σύστημα. Στα τέλη Δεκεμβρίου, μεταφέρθηκε ανατολικότερα, στο Ταγκανρόγκ, μια ρωσική πόλη στην Αζοφική Θάλασσα που έχει γίνει συνώνυμο της χειρότερης βίας μετά τα σοβιετικά γκουλάγκ.
"Δεν φοβόταν το θάνατο"
Τον Μάιο του 2022, τρεις μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αυτό το πρώην κέντρο κράτησης ανηλίκων φιλοξενεί πλέον Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου. Σε αυτό το πράσινο φρούριο στεγάζεται το κέντρο προσωρινής κράτησης SIZO-2. Εδώ, οι σκληραγωγημένοι από τη μάχη στρατιώτες συχνά ξυλοκοπούνται κατά την άφιξή τους - ένα τελετουργικό γνωστό ως "καλωσόρισμα". Τέσσερις αιχμάλωτοι έχουν πεθάνει ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με πηγή των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, συνολικά 15 Ουκρανοί κρατούμενοι πιστεύεται ότι πέθαναν στο SIZO-2 από το 2022 έως το φθινόπωρο του 2024.
Η Βίκα έμεινε εκεί σχεδόν εννέα μήνες, από τα τέλη Δεκεμβρίου 2023 έως τις αρχές Σεπτεμβρίου 2024. "Μοιραζόταν ένα μικρό κελί με άλλες τρεις γυναίκες πολίτες", λέει ο Μάρκεβιτς, το κελί του οποίου βρισκόταν δύο πόρτες πιο κάτω. Ο άνδρας θυμάται τη φωνή της Βίκα. Την άκουγε κατά τη διάρκεια των καθημερινών ελέγχων. Συχνά φώναζε στους φρουρούς. "Τους αποκαλούσε δήμιους, δολοφόνους", θυμάται ο Μάρκεβιτς. Προσωπικά, τη θαύμαζα. Κανείς μας δεν ήταν σαν κι αυτήν. Δεν ξέρω κανέναν άλλον που επέλεξε να κάνει κάτι τέτοιο στον εαυτό του. Δεν φοβόταν το θάνατο".
Στο Ταγκανρόγκ, οι φύλακες έχουν το ελεύθερο να επιφέρουν κάθε είδους κακομεταχείριση, από την οποία η Βικτόρια ήταν απίθανο να ξέφυγε. Δέκα πρώην κρατούμενοι περιέγραψαν στο Forbidden Stories τα βασανιστήρια που υπέστησαν. Κατήγγειλαν ότι ξυλοκοπήθηκαν, υπέστησαν ηλεκτροσόκ, κρεμάστηκαν από τα πόδια για ώρες και υποβλήθηκαν σε σειρά βίαιων και εξευτελιστικών βασανιστηρίων.
Σύμφωνα με τον Μικαϊλο Τσάπλια, έναν αιχμάλωτο πολέμου που κρατούνταν στο Ταγκανρόγκ και απελευθερώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2024, οι ανακριτές είχαν οδηγίες να φτάνουν τον πόνο που προκαλούσαν στους αιχμαλώτους στα άκρα, χωρίς να τους σκοτώνουν. Κατά τη γνώμη του, αυτό το όριο θα μπορούσε να είχε ξεπεραστεί στην περίπτωση της Βίκα. "Το παρατράβηξαν", συνεχίζει. "Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι ότι οι κρατούμενοι είναι ζωντανοί, αλλά σε άθλια κατάσταση. Το να κρατούν έναν κρατούμενο ζωντανό είναι ένας τρόπος για να μπορέσουν να τον ανταλλάξουν".
Το καλοκαίρι του 2024, η υγεία της δημοσιογράφου επιδεινώθηκε και σταμάτησε να τρώει, σύμφωνα με διάφορες πηγές. Η Βίκα εισήχθη τότε σε νοσοκομείο. "Ήταν σε τέτοια κατάσταση που δεν μπορούσε καν να σηκώσει το κεφάλι της από το μαξιλάρι", ανέφερε ένας από τους συγκρατούμενούς της σε δήλωσή του στις ουκρανικές αρχές.
Ένας άλλος πρώην κρατούμενος του Ταγκανρόγκ που γνώρισε τη Βίκα επιβεβαιώνει: "Δεν έδιναν δεκάρα μέχρι που ένιωθε πολύ πεσμένη, οπότε και την έβγαλαν έξω. Ήρθε ένας γιατρός, την εξέτασε και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Κανείς δεν ξέρει πού. Επέστρεψε με μια "βελόνα πεταλούδα" στο χέρι της - της είχαν βάλει ορό και την ανάγκασαν να φάει".
Στα τέλη Αυγούστου 2024, μήνες μετά τη νοσηλεία της, ο Βολοντίμιρ Ροσίνα λαμβάνει ένα τηλεφώνημα από ρωσικό αριθμό. Στην άλλη άκρη της γραμμής, ακούει για πρώτη φορά μετά από έναν χρόνο τη φωνή της κόρης του, Βίκα.
Η Βικτόρια μιλούσε ρωσικά, όχι ουκρανικά. "Έτσι δεν ήταν μόνη της", εκτιμά ο Βολοντίμιρ σε μια μακροσκελή συνέντευξη που έδωσε στο Forbidden Stories στο Kryvyi Rih, μια μικρή πόλη στην ανατολική Ουκρανία, όπου εξακολουθεί να ζει, παρά τον συνεχή θόρυβο από τους ρωσικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από την άλλη πλευρά του μετώπου. "Μου είχε υποσχεθεί ότι θα επέστρεφε τον Σεπτέμβριο και ότι έπρεπε να ετοιμαστούμε για να την ξανασυναντήσουμε", θυμάται ο πατέρας της.
Κατά τη διάρκεια της σύντομης συνομιλίας, οι γονείς της προέτρεψαν τη Βίκα να φροντίσει τον εαυτό της και να φάει. Εκείνη τους διαβεβαίωσε πως το κάνει και τους αποχαιρέτησε. Όταν ο πατέρας της προσπάθησε να καλέσει ξανά τον αριθμό, απάντησε ο τηλεφωνητής.
Σύμφωνα με την Ευγενία Καπαλκίνα, δικηγόρο της οικογένειας, το τηλεφώνημα ήταν αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων "υψηλού επιπέδου" μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών. Για τους οικείους της Βίκα, το τηλεφώνημα φάνηκε να προμηνύει την επικείμενη απελευθέρωσή της. Η αρχισυντάκτριά της θυμάται μια συζήτηση με έναν ξένο δημοσιογράφο. Ο τελευταίος είχε ακούσει από τις μυστικές υπηρεσίες ότι η Βίκα θα απελευθερωνόταν σε μια ανταλλαγή κρατουμένων που είχε προγραμματιστεί για τα μέσα Σεπτεμβρίου. Αλλά δύο εβδομάδες αργότερα, όταν ένα λεωφορείο με Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου έφτασε στο Κίεβο, η Βίκα δεν ήταν ανάμεσά τους.
Οι μέρες περνούν και ο Σεπτέμβριος φτάνει στο τέλος του. Η ελπίδα σιγά-σιγά ξεθωριάζει. Εξαφανίστηκε πάλι η Βίκα;
Τον Οκτώβριο, ο πατέρας της έλαβε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας. Σε λιτή και τυπική διατύπωση, η επιστολή γνωστοποιούσε τον θάνατο της κόρης του ενώ βρισκόταν σε ρωσική αιχμαλωσία. Ως ημερομηνία θανάτου αναφερόταν η 19η Σεπτεμβρίου 2024.
Από εδώ και στο εξής, τα μόνα στοιχεία για την αιτία και την ημερομηνία του θανάτου της θα μπορούσαν να προέρχονται από τη νεκροψία ή από πρώην τροφίμους.
Το σώμα της ήταν παγωμένο και μουμιοποιημένο. Οι μώλωπες στο λαιμό της συνάδουν με πιθανό κάταγμα του υοειδούς οστού, ένα σπάνιο τραύμα που συνήθως συνδέεται με στραγγαλισμό, σύμφωνα με πηγή προσκείμενη στην επίσημη έρευνα.
Μέχρι σήμερα, οι Ουκρανοί εμπειρογνώμονες δεν έχουν προσδιορίσει την ακριβή αιτία θανάτου. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η σορός της Βίκα επιστράφηκε με αρκετά μέλη να λείπουν — μεταξύ αυτών ο εγκέφαλος, ο λάρυγγας και οι οφθαλμικοί βολβοί — στοιχείο που ενισχύει τις υποψίες για πιθανή προσπάθεια συγκάλυψης των αιτίων του θανάτου της.
Στραγγαλίστηκε μέχρι θανάτου η Βίκα κατά τη μεταφορά της στην ελευθερία; Υπέστη εγκεφαλική αιμορραγία; Μήπως κάτι πήγε στραβά κατά τη μεταφορά ή υπήρχαν παλιές πληγές;
Σύμφωνα με διάφορες πηγές, η Βικτόρια αποφυλακίστηκε στις 8 Σεπτεμβρίου, σχεδόν δύο εβδομάδες πριν από την επίσημη ημερομηνία του θανάτου της. Προς το παρόν, ωστόσο, ούτε η εισαγγελία ούτε το Forbidden Stories έχουν καταφέρει να προσδιορίσουν τι συνέβη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Κανένας από τους Ρώσους αξιωματούχους με τους οποίους επικοινώνησε η κοινοπραξία - το Κρεμλίνο, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας (FSB) και η Ομοσπονδιακή Σωφρονιστική Υπηρεσία (FSIN), καθώς και αρκετοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του Ταγκανρόγκ - δεν απάντησε στις ερωτήσεις μας.
Ο πρώην κρατούμενος του Ταγκανρόγκ που συνάντησε τη Βίκα θυμάται εκείνη την ημέρα. "Με τη βοήθεια ενός άλλου κρατούμενου, κατέβηκε κάτω ακριβώς την ώρα που έπρεπε να γίνει η ανταλλαγή", θυμάται. Τότε ένας φύλακας ήρθε να μας πει ότι η δημοσιογράφος δεν είχε προλάβει την ανταλλαγή και ξεσπάθωσε λέγοντας: "Για όλα φταίει αυτή".
Ο πατέρας της Βίκα αρνείται να αποδεχθεί τον θάνατό της. Η οικογένεια, μαζί με τον δικηγόρο της, αναμένουν τα αποτελέσματα δεύτερης ανάλυσης DNA, καθώς και επιπλέον ιατροδικαστικές γνωματεύσεις.
"Ακόμα δεν ξέρω τι της συνέβη και γιατί δεν συμμετείχε στην ανταλλαγή της 13ης Σεπτεμβρίου 2024", λέει. "Η οικογένεια με στηρίζει, προσευχόμαστε για τη Βίκα και είμαστε πεπεισμένοι ότι όλα θα πάνε καλά".
Πηγή: rtbf.be
